Όταν το ραβδί αντιμετώπισε την κατάνα

Του Γεώργιου Ε. Γεωργά, προπονητή ξιφασκίας, ιστορικής οπλομαχίας

Οι μαρτυρίες συμπλοκών ανάμεσα σε δυτικούς ξιφομάχους και Ιάπωνες είναι μετρημένες στα δάκτυλα. Σε παλαιότερο άρθρο υπάρχει καταγραμμένη η μονομαχία ανάμεσα στον υπολοχαγό του αυτοκρατορικού Ρώσικου στρατού Αλέξανδρου Σαισίκ και ενός Ιάπωνα αξιωματικού. Στη μονομαχία νίκησε ο Αλέξανδρος ο οποίος τιμήθηκε από τον Τσάρο για τη γενναιότητα του. Ωστόσο υπάρχει καταγεγραμμένη και άλλη μια συμπλοκή η οποία δεν ήταν μονομαχία, αλλά αυτοάμυνα. Πρωταγωνιστές στη συμπλοκή ήταν ένας Ιάπωνας αστυνομικός ο Tsuda Sanzō, ο οποίος κατάγονταν και είχε διδαχτεί τη τέχνη των θρυλικών Σαμουράι και ένας Έλληνας ο πρίγκιπας Γεώργιος της Ελλάδος.

Πριν φτάσουμε όμως στη συμπλοκή ας αναλύσουμε το προφίλ και την εκπαίδευση των δύο κυριάρχων αντιπάλων.

Tsuda Sanzō

Tsuda Sanzō

Ο Tsuda Sanzō ( 津田 三蔵 )γεννήθηκε το 1855 από μεγάλη οικογένεια Σαμουράι, οι πρόγονοι του ήταν και γιατροί των πριγκίπων της Iga. Αφού εκπαιδεύτηκε ως έφηβος στη πολεμική τέχνη των Σαμουράι κατατάχτηκε στο στρατό το 1872 ενώ το 1877 πήρε μέρος στην επανάσταση των Satsuma ενάντια στην νέα κυβέρνηση του αυτοκράτορα της Ιαπωνίας.

Saigō Takamori

Υπηρέτησε υπό την διοίκηση του Τελευταίου Σαμουράι Saigō Takamori (Takanaga) (西郷 隆盛 (隆永) και εμβάθυνε στο Bushido. Αυτή η περίοδο χαράχτηκε βαθιά στη καρδία του νεαρού Tsuda που επηρεάστηκε από τις διδαχές του Saigō Takamori ο οποίος ήταν ένας ζωντανός θρύλος των παλαιών αρχών της Ιαπωνίας. Σύμβολο πίστης και αφοσίωσης. Μετά τη συντριπτική ήταν των Σαμουράι και την νίκη των αυτοκρατορικών, ο Tsuda Sanzō αφού παραδόθηκε, ξανάφτιαξε τη ζωή του και από το 1882 εντάχτηκε στο σώμα των αστυνομικών. Φαινομενικά φαίνονταν σαν νέος Ιάπωνας, όμως μέσα του κρατούσε τους παλαιούς τρόπους και το νόμο του Bushido.

Ο Saigō Takamori (με δυτική φορεσία ) μαζί με τους Σαμουραϊ του. Le Monde Illustré, 1877.

 

Πρίγκιπας Γεώργιος της Ελλάδος

Γεώργιος της Ελλάδας

Ο Βασιλόπαις Γεώργιος γεννήθηκε στη Κέρκυρα στις 24 Ιουνίου 1869 και ήταν πρίγκιπας της Ελλάδος και της Δανίας. Ήταν ο δευτερότοκος γιος του Βασιλιά Γεώργιου Α της Ελλάδος του οίκου των Γκλύξμπουργκ και της Μεγάλης Δούκισσας Όλγας Κωνσταντίνοβνα της Ρωσίας. Η ανατροφή του ανατέθηκε σε Αγγλίδα παιδαγωγό και από τον 6ο χρόνο της ηλικίας του σε Έλληνες. Από την μητέρα του μυήθηκε στη παράδοση της Ορθοδοξίας που την τηρούσε πάντα με ευλάβεια. Αργότερα ανατέθηκε στο παιδαγωγό Οθωνα Λύντερς από τη Πρωσία για να τον πειθαρχήσει. Από τα αθλητικά αγωνίσματα ο Γεώργιος προτιμούσε τα θαλάσσια, την κολύμβηση και την κωπηλασία.

Ναυτικοί Δόκιμοι κατά το μάθημα της ξιφασκίας (τάξη του 1890). ΦΩΤΟ: Μουσείο ΣΝΔ

Σε ηλικία 13 ετών γράφτηκε στη Σχολή Ευελπίδων που τότε βρίσκονταν στο Πειραιά. Εκεί είχε και τη πρώτη επαφή με την ξιφασκία η οποία διδάσκονταν σχεδόν καθημερινός στου Εύελπις. Τον Μάιο του 1885, αφού πρώτα έμαθε τη δανική γλώσσα, παρακολούθησε τα μαθήματα της σπούδασε στη Βασιλική Ναυτική Σχολή της Κοπεγχάγης. Η σχολή αυτή ήταν διεθνώς αναγνωρισμένη σαν μία από τις καλύτερες Σχολές των ναυτικών επιστημών. Στη Σχολή αυτή φοίτησε τέσσερα χρόνια και με την επιστροφή του στην Ελλάδα έγινε φανερή η αλλαγή της ιδιοσυγκρασίας του. Το σκληρό και αλύγιστο περιβάλλον της Σχολής με τους αυστηρούς ναυτικούς κανονισμούς τον επηρέασαν τόσο πολύ, ώστε δημιούργησαν έναν άλλον άνθρωπο. Ωστόσο ο Γεώργιος έμεινε για πάντα απείθαρχος, αυθόρμητος, κάπως, ελεύθερο πνεύμα και ανορθόγραφος. Αποφοιτώντας επέστρεψε στην Ελλάδα και κατατάχθηκε ως αξιωματικός στο Βασιλικό Ναυτικό, γενόμενος ταυτόχρονα υπασπιστής του Βασιλιά Γεωργίου Α΄.

 

Το Ταξίδι

Ο Τσάρος Νικόλαος Β της Ρωσίας.

Ο Γεώργιος της Ελλάδος ήταν ξάδελφος του Νικόλαου Ρομανόφ (μετέπητα Τσάρος Νικόλαος Β της Ρωσίας, Никола́й II, ο οποίος Αγιοποιήθηκε από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία με το όνομα “Άγιος Νικόλαος ο το Πάθος Φέρων”. Ο Νικόλαος είχε σταλεί από τον πατέρα του σε ένα ταξίδι σε όλη την Ευρώπη και την Ασία για να έρθει σε επαφή με ηγεμόνες και να προετοιμαστεί για τον θρόνο. Αφού επισπεύτηκε τον οίκο τον Αψβούργων στη Βιέννη, μετά έφτασε στην Ελλάδα όπου ο ξάδελφος του Γεώργιος τον συνόδεψε στο ταξίδι του.

Ο τσάρεβιτς με τους αξιωματικούς του πλοίου.

Μετά από ένα μεγάλο ταξίδι Στις 15 Απριλίου 1891, ο στόλος φτάνει στην Ιαπωνία, στο λιμάνι του Nagasaki. Ο Ιάπωνας αυτοκράτορας τίμησε τους δυο πρίγκιπες με μεγάλες πομπές και πολλά δώρα. Στις 15 Απριλίου 1891, ο στόλος φτάνει στην Ιαπωνία, στο λιμάνι του Nagasaki. Η αποστολή έμεινε στο Oriental Hotel. Την ίδια ημέρα, ο διάδοχος με τη συνοδεία του αποφάσισε να επισκεφτεί το Kyoto. ‘Έξω από το ξενοδοχείο συγκεντρώθηκε κόσμος με ανάμικτα συναισθήματα προς τους φιλοξενούμενους, εντείνοντας ένα κλίμα ανησυχίας που είχε προκαλέσει μία πρόσφατη απειλητική επιστολή γραμμένη με αίμα με παραλήπτη τη ρωσική διπλωματική αποστολή. Στις 29 Απριλίου, ο διάδοχος και ο πρίγκιπας Γεώργιος, συνοδευόμενοι από τον πρίγκιπα Arisugawa-no-miya μεταφέρθηκαν με rickshaw από το Kyoto στην πόλη Ōtsu.

 

Η Συμπλοκή

 

Η αποστολή του Ρώσου πρίγκιπα αποτελείτο από 40 rickshaw που τους μετάφεραν με τις καρότσες τους στους στενούς δρόμους του Ōtsu. Στη συνοδεία των πριγκίπων υπήρχε αστυνομική δύναμη με σκοπό να τους προστατέψει αν τυχών γίνει κάποια απόπειρα εναντίων τους. Τα μέτρα ήταν μεγάλα ιδιαιτέρα μετά το απειλητικό γράμμα. Στη συνοδεία ήταν και ο Tsuda Sanzō. Η συνοδεία είχε επισπευτεί μέρες πριν έναν Ιαπωνικό ναό και μετά αποφάσισαν αν πάνε στη πόλη. Στο ναό όμως δεν επιτρέπονταν να μπουν άνθρωποι που είχαν άλλη πίστη. Έτσι κάποιοι φανατικοί το πήραν πολύ βαριά το γεγονός αυτό. Ο Tsuda Sanzō ο οποίος ακολουθούσε κρυφά το Bushido ανήκε σε αυτή την ομάδα.

Η απόπειρα δολοφονίας του Νικόλαου από τον Tsuda Sanzō

Σε απρόβλεπτο χρόνο ο Tsuda πέταξε πίσω το υπηρεσιακό παλτό του και ξεθηκάρωσε μια katana (όπλο που εκείνη την εποχή θεωρείτο απαγορευμένο από τον αυτοκράτορα), με ένα δυνατό κόψιμο χτύπησε τον Νικόλαο στο κεφάλι τραυματίζοντας τον στο πίσω μέρος αυτού και αμέσως μετά σπάθισε και πάλι για να τον σκοτώσει.
Ο Γεώργιος που ήταν δίπλα στο Νικόλαο απόκρουσε το δεύτερο χτύπημα του Tsuda με το ραβδί του μπαίνοντας μπροστά από τον τραυματία και αφόπλισε τον Ιάπωνα. Ο έκπληκτος Tsuda παράτησε τρομαγμένος το θύμα του και άρχισε να τρέχει. Δεν πήγε μακριά αφού δυο Ιάπωνες οδηγοί έτρεξαν πίσω του και τον πιασαν παραδίδοντας τον στον πρίγκιπα Arisugawa-no-miya.

 

Τα επακόλουθα

Οι δύο Ιάπωνες αχθοφόροι που ακινητοποίησαν τον δράστη.

Ο Tsuda Sanzō προφυλακίστηκε και δικάστηκε. Στη δίκη επικαλέστηκε ότι ήθελε να σκοτώσει τον πρίγκιπα διότι νόμιζε πως ήταν Ρώσος κατάσκοπος. Τον Μάιο του 1891 ο Tsuda Sanzō καταδικάστηκε σε ισόβια σε μια φυλακή του Hokkaido το οποίο το λένε ‘Ιαπωνική Σιβηρία’. Ωστόσο στις 30 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους ο Tsuda Sanzō πέθανε από πνευμονία ή από πείνα εφόσον δεν του επιτράπηκε να αυτοκτονήσει με τον τρόπο των Σαμουράι.
Μετά το θάνατο του ο ίδιος ο αυτοκράτορας έδωσε διάταγμα που απαγορεύονταν να δώσουν το όνομα Tsuda στα νεογέννητα παιδιά από τη περιοχή που κατάγονταν ο Tsuda Sanzō, ενώ όλη η οικογένεια του ατιμάστηκε και εξορίστηκε. Υπήρχαν σκέψεις να μετονομάσουν ακόμα και τη πόλη του Ōtsu.
Ο Ιάπωνας αυτοκράτορας Meiji θορυβήθηκε πολύ όταν πληροφορήθηκε την επίθεση κατά του τσάρεβιτς, σε σημείο να κάνει ολονύκτιο ταξίδι με τρένο για να συναντήσει το ταχύτερο δυνατό τον υψηλό φιλοξενούμενο του και να του εκφράσει τη βαθιά λύπη του. Ο φόβος του ήταν μήπως βρει η Ρωσία σ’ αυτό το περιστατικό μία αφορμή για πόλεμο.

Οι δύο Ιάπωνες αχθοφόροι παρασημοφορήθηκαν, επειδή κυνήγησαν και ακινητοποίησαν τον δράστη.
Ο πρίγκιπας Γεώργιος απογοητεύτηκε οικτρά από τις επικρίσεις που δέχτηκε σχετικά με το περιστατικό της επίθεσης, κυρίως από τη μεριά των Ρώσων που τον θεωρούσαν και τον κύριο υπεύθυνο, επειδή συμπαρέσυρε τον Νικόλαο σε μέρη επικίνδυνα, ενθαρρύνοντας τον ακόμη και να βεβηλώσει ένα ναό με την είσοδο τους σε αυτόν, πράγμα που έστρεψε τον κόσμο εναντίον τους. Και το χειρότερο για την εικόνα του, δεν του επετράπη να επιστρέψει μαζί με τον Νικόλαο πίσω στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά ο Τσάρος Αλεξανδρος Γ απέδωσε στον Γεώργιο τον βαθμό του ναυάρχου του ρωσικού στόλου με τα διάσημα αυτού, ενώ το ραβδί που έσωσε τον γιό του από τον επίδοξο δολοφόνο χαράχτηκε με τα αυτοκρατορικά σύμβολα της Ρωσίας. Το ραβδί βρίσκετε στο μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα.

 

Συμπεράσματα

Ο Tsuda Sanzō παρόλο που είχε εκπαιδευτεί στην υποτιθέμενη ανώτερη των δυτικών οπλομαχία και παρόλο που είχε εμβαθύνει στο Bushido απέτυχε. Ίσως οι λόγοι να ήταν πιο σοβαροί και πιο πνευματικοί και εσωτερικοί αν φανταστεί κανείς ότι το Bushido είναι ένας κώδικας που απαγορεύει τις δολοφονίες, αλλά ενθαρρύνει τις έντιμες μονομαχίες. Ίσως να ήταν αυτό που τον εμπόδισε να σκοτώσει το άοπλο θύμα του, αν σκεφτεί κανείς πως η μέθοδος κτυπημάτων στη πολεμική τέχνη αυτή βασίζεται σε μεγάλο μέρος στο ένα χτύπημα που φέρνει το νικητή σε μια μονομαχία.

Από την άλλη πλευρά έχουμε έναν μέτριο ξιφομάχο, τον Γεώργιο ο οποίος έδρασε άμεσα, κυριάρχησε πάνω στο φόβο που προκάλεσε η επίθεση του Ιάπωνα και έδρασε άμεσα αποκρούοντας το δεύτερο κόψιμο του Tsuda με μια πρώτη κεφαλής ή μια Πέμπτη αυτό δε μπορώ να το ξέρω και αφόπλισε τον αντίπαλο. Σίγουρα η αντίδραση του ήταν καρπός της εκπαίδευσης του στις στρατιωτικές σχολές που εκπαιδεύτηκε και δεν ήταν η πρώτη φορά που είχε δήξει τεράστια ψυχραιμία σε καταστάσεις ζωής ή θανάτου. Η τελευταία του ήταν σε μεγάλη ηλικία το 1941 στη Κρήτη, όταν η Βασιλική οικογένεια ταξίδευε νότια για να σωθεί από τους ΝΑΖΙ. Ενώ όλοι οι άλλοι της οικογενείας του έτρεχαν να σωθούν στο δάσος από τις βόμβες και τις ριπές των Στούκας, αυτός κάθονταν στη πίσω θέση του αυτοκίνητου το οποίο δεν είχε σκεπή, έχοντας βάλει στο κεφάλι του ένα Εγγλέζικο κράνος μη δεχόμενος να κρυφτεί.

Βιβλιογραφία
-Τρύφωνος Ε. Ευαγγελίδου (1898). Τα μετά τον Όθωνα : ήτοι ιστορία της μεσοβασιλείας και της βασιλείας Γεωργίου του Α΄. (1862-1898) Εν Αθήναις: Εκδοτικόν Κατάστημα Γεωργίου Δ. Φέξη, σελ. 644.
-Keene, Donald (2005). Emperor Of Japan: Meiji And His World, 1852-1912. Columbia University Press
-R.K. Massie, Nickolas and Alexandra (1967)
-Ravina, Mark (2004). The Last Samurai : The Life and Battles of Saigō Takamori. Wiley
-Perrin, Noel (1979). Giving up the gun. Boston: David R. Godine.
-Gordon, Andrew (2003). A Modern History of Japan: From Tokugawa Times to the Present. Oxford University Press.
-Yates, Charles (1995) “Saigo Takamori: The Man Behind The Myth” (New York, NY: Kegan Paul International )
-Βασιλεύς Κωνσταντίνος τόμος Α, εκδόσεις ‘το Βήμα’