Γυμναστικές ασκήσεις ή ασιατικές πολεμικές τέχνες;
Του Γεώργιου Ε. Γεωργά, προπονητή ξιφασκίας εκπαιδευτή ενόπλου Παμμαχου και Οπλομαχίας
Τον τελευταίο καιρό κάποιοι οι ασκούνται στις Ασιατικές πολεμικές τέχνες αναρτούν φωτογραφικό υλικό του 19ου και 20ου αιώνα από Ελληνικά και Οθωμανικά σχολεία όπου οι μαθητές έχουν φωτογραφηθεί με κοντάρια , αλτήρες και Ινδικά ρόπαλα. Έχουν σκιαγραφήσει μια εντελώς λανθασμένη άποψη ότι οι Έλληνες και οι Οθωμανοί του Ρουμ Μιλιέτ μαθητές εξασκούνταν στο καράτε ή σε άλλη Ιαπωνική πολεμική τέχνη. Όπως έγραψα παραπάνω η άποψη αυτή είναι εντελώς λάθος. Μπορεί μερικές κινήσεις να μοιάζουν αλλά ποτέ οι μαθητές δεν διδάχθηκαν κάτι τέτοιο.
Στην Ελλάδα υπάρχουν αρχεία με υπουργικές αποφάσεις όπου οι μαθητές διδάσκονταν ένα σύστημα γυμναστικής που εξασκούνταν στην Ευρώπη στη τελευταία εικοσαετία του 19ου αιώνα. Ουσιαστικά υπήρχαν 3 σχολές γυμναστικής, η Αγγλοαμερικανικη, η Γερμανική και η Σουηδική. Εντέλει επικράτησε η Σουηδική στον 20ο αιώνα διότι μπορούσε να ασκηθεί σε αυτή πιο εύκολα ο μέσος αστός σε αντίθεση με την Αγγλοαμερικανικη και την Γερμανική η οποία είχε πολλές σωματικές απαιτήσεις και ήταν καλή για αθλητές και στρατιώτες. Στο Βασίλειο της Ελλάδας όπως και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι κυβερνήσεις αυτών των κρατών εισήγαγαν τη Σουηδική σχολή. Μάλιστα στην Ελλάδα έγινε και μια προσπάθεια για δημιουργία εθνικής σχολής όπου δυστυχώς δεν ευδοκίμησε ενώ ακολούθησε αργότερα ένα μικτό σύστημα της Σουηδικής και Γερμανικής σχολής.
Η Γερμανική σχολή είχε υιοθετήσει στα γυμνάσια τους την μέθοδο του Γάλλου γυμναστή Trelar η οποία διδάσκονταν στον Γαλλικό στρατό αλλά και στις μεγαλύτερες τάξεις των σχολείων αρρένων. Η μέθοδος αυτή είχε ως εργαλεία κοντάρια μήκους 6 ποδιών στα οποία στην άκρη τους είχαν προστεθεί σιδερένιες ή ξύλινες μικρές μπάρες. Με τα κοντάρια έκαναν ασκήσεις για την ενδυνάμωση του σώματος αλλά και για να αποκτήσουν οι έφηβοι και αργότερα οι στρατιώτες κινησιολογία που θα χρειάζονταν στην χρήση της ξιφολόγχης.
Τα Ινδικά ρόπαλα τα οποία τα έφεραν οι Άγγλοι από την Ινδία ήταν σε χρήση για μυϊκή ενδυνάμωση, και ήταν χρήσιμη γυμναστική για ξιφομαχους διότι βοηθούσαν την ενδυνάμωση συγκεκριμένων μυϊκών ομάδων που χρειάζονται οι ξιφομάχοι. Ωστόσο γρήγορα αγαπήθηκε ως γυμναστική που βοηθά επικουρικά αλλά αθλήματα και ένας λόγος ήταν ότι μπορούσε να γίνει σε μικρό χώρο σε σχέση με τα κοντάρια. Οι μικροί αλτήρες ήταν ένα άλλο είδος γυμναστικής τόσο της Σουηδικής σχολής όσο και της Γερμανικής όπου οι ασκούμενοι εφαρμοζανε ασκήσεις όπου τα χέρια και τα πόδια βρίσκονταν σε μη συνηθισμένες θέσεις , ενώ πολλές φορές το ένα χέρι μπορεί ήταν τεντωμένο ενώ το άλλο ταυτόχρονα λυγισμένο.
Όλα αυτά τα συστήματα βρίσκονται σε πλούσια βιβλιογραφία η οποία έχει επιβιώσει και μεριά αυτής είναι ακόμα ζωντανή. Παραθέτω στις φωτογραφίες δύο τίτλους εγχειριδίων γυμναστικής. Συνεπώς η γυμναστική αυτή που άνοιξε τον δρόμο στις γυμναστικές επιδείξεις που ίσος κάποιοι γνώρισαν δεν είχαν καμία σχέση με καράτε ή κάποια ασιατική τέχνη. Άλλωστε το καράτε ήρθε στην Δύση μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Βιβλιογραφία:
– Αθλητισμός και οι όψεις της αστικής κοινωνικότητας , Γυμναστικα και Αθλητικά σωματεία 1870-1922, Χριστίνα Κουλούρη, Κέντρο Νεο Ελληνικών Ερευνών, 1997
– Home Gymnastics, for the well and the sick, from the eighth German edition, Angerstein and Eckler , 1889
– Indian Clubs,Dumb Bells and Sword exercises, Harrison
– Η σωματική αγωγή και η στρατιωτική προπαιδευση της νεότητας, Αθήνα 1925, Δελτίο Υπουργείου Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαίδευσης, παράρτημα 15
– Η γυμναστική εις το κράτος και τον στρατόν, ΠΑΕΑ 1( 1898-9)
L'Art du duel 